TÜRKİYE'NİN YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ

TÜRKİYE'NİN YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ


1. DAĞLAR
Türkiye'nin dağlan; kıvrılma, kırılma ve volkanizma sonucunda oluşmuştur.
a) Kıvrılma Sonucu Oluşan Dağlar

Ülkemizin kıvrım dağları 3. jeolojik zamanda Alp - Himalaya kıvrım sistemi sonucu oluşmuştur. Kuzeyinde Gürcistan sınırından başlayıp Sakarya ırmağının doğusunda son bulan Kuzey Anadolu Dağları, güneyinde Teke yarımadası'ndan başlayıp Hakkari yöresinde son bulan Toros Dağları uzanış gösterir.
Kuzey Anadolu Dağları: Bu dağlar doğu batı yönlü denize paralel uzanır.
Batı Karadeniz Dağları: Bu dağlar, kuzeyden güneye; Küre, Bolu,Ilgaz ve Köroğlu Dağlarıdır.
Orta Karadeniz Dağlan: Yükseltileri. Doğu ve Batı Karadeniz Dağları'ndan azdır. Bu kuşakta Canik Dağları yer alır.
Doğu Karadeniz Dağları: Ortalama yükseltileri 4000 m dolaylarında olan bu dağlar iki kuşak halinde uzanır. Kuzeyde Giresun ve Rize Dağları, Güneyde Mescit, Kop, Çimen Dağları yer alır.
Güney Anadolu (Toros) Dağları: Akdeniz'e paralel uzanırlar. Doğuda Doğu Anadolu ile Güneydoğu Anadolu bölgelerinin sınır çizgisini oluştururlar.
Batı Toroslar: Akdeniz Bölgesi'nin batısında Antalya Körfezi'nin iki tarafını çevrelerler. Bey dağları. Sultan, Dedegöl ve Geyik Dağları'ndan oluşurlar.
Orta Toroslar: Bolkar, Aladağlar, Tahtalı ve Binboğa Dağları'ndan oluşur.
Orta Toroslar: Bitlis ve Cilo (Buzul) Dağları'ndan oluşur. Torosların diğer devamı Doğu Toroslar'dır. Bu dağ kuşağında Mercan, Karasu - Araş, Şerafetlin ve Bingöl Dağlan yer alır.
İç Anadolu Dağları: Tek sıra halinde uzanan bu dağların yükseltileri fazla değildir. Başlıcaları; Emir, Türkmen, Ayaş, Elmadağ ve Tecer Dağlarıdır.


Kırılma Sonucu Oluşan Dağlar

Bu dağlar 3. jeolojik zamanda Alp - Himalaya sistemi içinde oluşmuşlardır. Batı Anadolu'da yer alırlar.

Doğu - Batı yönlü olup denize dik uzanırlar. Kuzeyden güneye, Kazdağı, Madra, Yund, Boz, Aydın ve Menteşe

Volkanik Dağlar

Bu dağlar 4. jeolojik zamanda oluşmuşlardır. Sönmüş tek volkan dağlardır.

İç Anadolu'da: Güneybatı - Kuzeydoğu doğrultusunda; Karadağ, Karacadağ, Melendiz, Hasandağı ve Erciyes'tir.

Doğu Anadolu'da: Van Gölü'nün kuzeyinde kuzeydoğu - güneybatı yönünde uzanırlar. Nemrut. Süphan,Tendürek, Küçük ve Büyük Ağrı şeklinde sıralanırlar.

Güneydoğu Anadolu'da: Karacadağ yer alır.

Marmara'da: Uludağ bulunur.

Ege'de: Manisa Kula'daki genç volkan konileri.

PLATOLAR

Plato: Çevresine göre yüksekte yer alan ve akarsu vadileriyle derince yarılmış düzlüklere denir.

-Platoların bölgelere göre dağılışı

-iç Anadolu Bölgesi'nde: Haymana, Cihanbeyli, Obruk, Bozok ve Uzunyayla Platoları.

-Marmara Bölgesi'nde: Çatalca - Kocaeli Platosu.

-Akdeniz Bölgesi'nde: Teke ve Taşeli Platoları.

-Ege Bölgesi'nde: Yazılıkaya Platosu. (Bayat)

- Doğu Anadolu Bölgesi'nde: Erzurum. Kars ve Ardahan Platoları.

- Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde: Gaziantep, Şanlıurfa Platolarıdır.

OVALAR

Ova: Çevresine göre çukurda kalan ve üzeri akarsuların taşıdıkları alüvyonlarla örtülü olan düzlüklerdir.

-Kıyı (Delta) Ovaları: Akarsuların taşıdıkları alüvyonları deniz ortamında veya kıyının hemen gerisinde biriktirerek oluşturdukları düzlüklerdir. Kıyı ovaları tarım faaliyetinin çok yoğun olduğu verimli alanlardır.

Delta Ovalarının Dağılışı

Karadeniz'de: Bafra, Çarşamba

Ege'de: Gediz, Bakırçay, Küçük ve Büyük Menderes Akdeniz'de: Çukurova, Silifke

İç ovalar:

Ülkemizin kıyıdan uzak iç kesimlerinde yer alan ovalardır. Genel olarak batıdan doğuya gidildikçe yükseltileri artar. Kıyı ovaları kadar yoğun tarım yapılmaz.

İç Ovaların Dağılışı

Karadeniz'de: Düzce, Kastamonu, Erbaa, Niksar, Bolu.
Marmara'da: Ergene, Yenişehir, Bursa, İnegöl.
Ege'de: Edremit, Aydın, Nazilli, Söke.
Akdeniz'de: Elmalı, Acıpayam, Tefenni, Gölhisar.
İç Anadolu'da: Eskişehir, Konya, Kayseri, Çubuk, Ereğli
Doğu Anadolu'da: Muş, Pasinler, Iğdır, Horasan, Elbistan, Malatya, Erzincan.
Güneydoğu'da: Ceylanpınar. Suruç, Birecik, Harran.