İtalya'nın 1. Dünya savaşına Katılması Osmanlı Devletinden sonra savaşa katılan ikinci tarafsız devlet
İtalya olmuştur.
Saray-Bosna suikastının doğurduğu gerginlik sırasında Avusturya,
Sırbistan'a karşı savaş hazırlıklarına girişirken ve 28 Temmuzya savaşına
menfaatleri olacak ve ne de böyle bir şey için arzu duyacaklardı.
Bu sebeplerden ötürü İtalya ilk teşebbüsünü İtilaf Devletleri nezdinde
yaptı. İtilaf Devletleri İtalya'nın bu teşebbüsünü gayet uygun
bir davranışla karşılayıp, Ağustos ayının ortalarından itibaren bir
yandan Rusya, İngiltere ve Fransa arasında görüşmeler başladı. İtilaf
Devletleri İtalyaya, Trieste, Trentino ve Arnavutlukta Valona bölgesini
verebileceklerini bildirdiler. Bunun karşılığında da İtalya hemen
savaşa katılacaktı. Fakat, İtalya'nın, savaşa girmek için, İtilaf
Devletlerinden askeri yardım da istemesi görüşmelerin kesilmesine
sebep oldu.
Görüşmelerin kesilmesinden başka bir sebep de, Merkezi Devletlerin
savaş durumunda üstünlüğe sahip olması ve İtalya'nın bu
durumdan faydalanarak İtilaf Devletlerinden mümkün olduğu kadar
fazla pay koparmak istemesiydi. İtilaf Devletleri ile İtalya arasında
görüşmeler durunca, İtalya bu sefer Avusturyaya döndü ve onunla
anlaşmak istedi. Eylül başında Almanya'nın Marne muharebelerini
kesin bir sonuca ulaştıramaması İtalya'nın önemini arttırmıştı ve onun
için, Almanya Avusturya'nın İtalya ile anlaşmasını istedi. Almanya'nın
aracılığı ile Avusturya-İtalya görüşmeleri 1915 Ocak ayının ortasında
başladı. İtalya Avusturya'dan çok şeyler istedi : Avusturya sınırları
içinde bulunan fakat halkı İtalyan olan Güney Tirol, Gradisca,
Trentino ve Izonzo nehrinin batısındaki topraklar derhal İtalyaya
Katılması ültimatomunu hazırlarken, Üçlü İttifak hükümlerine göre gerektiği
halde, İtalyaya hiç danışmamıştı. Almanya ise, İtalya'nın bir kısım
Fransız kuvvetlerini Alplerde tutmasına önem verdiği için, Avusturya,
Sırbistan'a karşı savaşa girmeden önce İtalyaya da bir taaviz
vermesini istemiş, lakin Viyanaya sözünü dinletememişti. Avusturya,
İtalya'nın yardımına değil, sadece tarafsızlığına önem verdiğinden
ve İtalya'nın bir takım isteklerle karşısına çıkıp kendisini
uğraştırmasından endişe ettiğinden, yumurta kırılmadan omlet yapılmaz
diyerek, İtalyaya hiç aldırmadan kendi yolunda devam etti.
Avusturya'nın Sırbistan'a savaş ilanı sonucu Almanya ve Avusturya,
İtifaf Devletleri ile savaşa tutuşunca. İtalya da kendisini Üçlü
İttifakla bağlı saymayıp, 3 Ağustosta tarafsızlığını ilan etti. Mamafih,
bunu yaparken, bir yandan Almanyaya, kendisinin de müttefiklerinin
yanında savaşmasının muhtemel olduğunu söylüyor, öte
yandan da, 4 Ağustostan itibaren Rusya nezdinde teşebbüsü geçip,
toprak isteklerinin onlar tarafından tatmin edilmesine karşılık İtilaf
Devletleriyle birlikte savaşmayı teklif ediyordu. Gerçekte İtalya'nın
gayesi, kim kendisine fazla toprak vaadederse onun yanında savaşa
katılmaktı. Öte yandan İtalya'nın Merkezi Devletlere de fazla güveni
yoktu. Dışişleri Bakanı San Guiliano şöyle düşünüyordu: Merkezi
Devletler mutedil bir zafer kazanırlarsa, İtalyaya yeteri kadar taviz
vermek imkanına sahip olamazlar. Eğer İtilaf Devletlerine karşı kesin
bir zafer kazanılırsa, o zaman da, İtalyaya taviz vermekte ne
terkedilecek, İtalya Arnavutlukta Valona'yı ve Adriyatik adalarını alacak
ve ayrıca 12 Ada da İtalya'nın olacaktı.
Avuşturya bu toprakları İtalyaya vermeği kabul etti, fakat bunlar
savaş bittikten sonra İtalyaya geçecekti. Halbuki İtalya hemen
istiyordu. Avusturya bunu kabul etmeyince, pazarlık görüşmeleri kesildi.
1915 Martının ortalarından itibaren Müttefiklerin Çanakkale cephesini
açmaya teşebbüs etmeleri, bu sefer İtalyayı tekrar müttefikler
tarafına yöneltti. İtalya, İngiltere ve Fransa'nın İstanbul ve Boğazları
Rusyaya vereceğini ve Osmanlı İmparatorluğu topraklarını
paylaşmakta olduklarını da haber almıştı.
İtalya'nın İtilaf Devletleri ile yaptığı bu seferki görüşmeler, başarı
ile sonuçlandı ve İtalya ile İngiltere, Fransa ve Rusya arasında
26 Nisan 1915 de Londra'da bir anlaşma imzalandı. Bu anlaşmaya
göre, İtalya Tirol'lerin bir kısmını, Trieste ile Istiryayı, Arnavutlukta
Valona ile Saseno adasını, Dalmaçya adalarından bir kısmını ve Oniki
Ada'yı alıyordu. Ayrıca, Osmanlı İmparatorluğunun toprakları bölüşüldüğünde
Antalya bölgesini İtalya alacak, Alman sömürgeleri paylaşıldığında
İtalya'nın Trablusgarp ve Eritre sömürgeleri genişletilecekti.
Buna karşılık İtalya da bir ay içinde savaşa katılacaktı.
Gerçekten İtalya 20 Mayıs 1915 de Avusturyaya savaş ilan etti.
Çanakkale muharebelerinin şiddetlendiği bir sırada da, yani 1915
Ağustosunda, Almanya ile Osmanlı Devletine de savaş ilan edecektir.
İtalya esas itibariyle Avusturyaya karşı savaş açmakla beraber,
ne 1915 yılında ve ne de bundan sonraki yıllarda başarılı bir savaş
yapmış değildİr. Yalnız, Avusturya ile savaşa tutuşmakla, Avusturyaya
yeni bir cephe açtırmış ve dolayısiyle Avusturya'nın diğer cephelerindeki
durumunu zayıflatmıştır.
Yorum Gönder