BİBER HAKKINDA BİLGİ 1. Meyvesi sebze ya da baharat olarak kullanılan capsicum türünden birçok bitkiye verilen ad; bu bitkilerden bir bölümünün meyvesi: Biber kızartmak. Çorbaya biraz biber ek. (Patlıcangiller familyası.) [Bk. ansikl. böl.] —2. Biber gibi, çok acı. || Biber gibi yanmak, deri, göz vb. sözkonusuysa, acımak, yanmak: Uykusuzluktan gözleri biber gibi yanmak.
—Bot. Antil biberi, Antiller’de yetişen ve meyvesinin tadı ve kokusu dört baharı (tarçın, karanfil, karabiber ve hindistancevizi) birden andıran ağaç ve bu ağacın meyvesi.
—El sant. Biber oya, üç boyutlu olarak örülen biber motifleriyle yapılmış oya. (Genellikle biberler kırmızı olur, bir kafes örgünün altına sıralanır.)
—Mutf. Biber dolması, dolmalık biberle yapılan etli ya da zeytinyağlı dolma. || Biber salçası, biberin, domates biberi denen etli ve kırmızı türünden yapılan salça. (Yemeklere renk ve lezzet verir; kimi yörelerde ceviz ve zeytinyağıyla karıştırılıp kahvaltıda yenir.) || Biber turşusu, çarliston, dolmalık ya da sivri biberle yapılan turşu.
—Parf. Biber esansı, kurutulmuş biberden elde edilen ve parfümcülükte kullanılan keskin kokulu esans.
—ANSİKL. Biber (Capsicum annuum), çalı görünümünde, basit ve bütün yapraklı, çoğunlukla yalnız beyazımsı çiçekli yıllık bir bitkidir. Bunların iri ve tatlı olduğu zaman “dolmalık biber” denen meyveleri pürüzsüz ve parlak kabukludur. Etli kabuk, tohumları taşıyan’ eksen bölgesinden • bir boşlukla ayrılır. Biberlerin büyüklüğü, biçimi ve rengi çok çeşitlidir. Türkiye’de yetişen biberlerin tatlı olanları iridir, ağırlığı yüz gramı aşabilir; acı biberlerle süs biberleriyse ufaktır (beş on gram). Biberin dört köşeli, sivri, uzun, hatta yassı ve dilimli (“domates biberi”) olanları vardır. Önce yeşil ya da fildişi beyazlığında olan meyve olgunlaşınca parlak kırmızı ya da bazı çeşitlerde olduğu gibi güzel sarı, turuncu ya da mor bir renk alır. Kurutularak, toz haline getirilen acı bibere “kırmızı biber” ya da “paprika” denir. Yüksek sıcaklık isteyen biber, sıcak bölgelerde ya da kuytu yerlerde yetiştirilir. Adi biber Orta Amerika kökenlidir. C. annuum türünden başka biber türleri de (özeliikle C. baccatum, C. Chinense, C. pubescem) evcilleştirilmiş ve bunlara çeşitli şekiller verilmiştir. Sıcak bölgelerde yetişen çokyıl-lık bir ağaççık olan C. frutescens, pili-pili yapımına yarayan küçük ve çok acı meyveler verir.
Biber sebze olarak ya da yemeklere çeşni vermek için kullanılır. Acı maddesi bir alkaloittir, eczacılıkta kan çekici olarak kullanılır. Tatlı biberin tozu aynı zamanda boyarmaddedir.
—Mutf. Tazesi C vitamini yönünden zengin olan biber, Türkiye’de çok tüketilen bir besin maddesidir. Uzun yeşil fiberin turşusu, kızartması yapılır, salatalara konur ve garnitür olarak kullanılır. Dolmalık biberden etli ve zeytinyağlı dolma, turşu yapılır. Uzun ya da yuvarlak kırmızı biber kurutulup dövülerek pul ya da toz kırmızı biber elde edilir, baharat olarak ya da pastırma yapımında kullanılır. Domates biberi denen kırmızı ve etli türünden turşu, salça yapılır. Çarliston biberi taze olarak yenir, kızartması, haşlanıp sirke ve sarmısakla karıştırılarak “acele turşu”su yapılır. Biberler, ipe dizilip güneşte kurutularak kışın da kullanılabilir.
BİBER ya da VON BİBERN (Heinrich İgnaz Franz), avusturyalı besteci ve kemancı (Wartenberg, bugün Strâz pod Ralskem, Çekoslovakya, 1644 - Salzburg 1704). Önce Olmütz, sonra da Salzburg ' prens-piskoposlarının capella’larında çalıştı. Başlıca yapıtları: çift kiriş ve scorda-tura gibi yöntemler kullandığı keman sonatları (Maria'nm yaşamından gizler), kilise müziği yapıtları, operalar, partitalar.
Yorum Gönder