BHUTAN DEVLETİ Asya'da devlet, Doğu Himalayalar'ın güney yamaçlarında; 47 000 km2; 1 500 000 nüf. (1990). Başkenti Thimbu. Resmi dili tibetçe
• COĞRAFYA. Bhutan, yapı bakımından üç bölgeye ayrılır: Himalayalar’ın kenarındaki döküntülü platolar (Duarlar); orta kedimdeki dağlık bölge (Orta Himalayalar); yükseltileri 6 000-7 000 m'yi bulan dorukları içeren ve Bhutan-Tibet sınırını çizen Büyük Himalayalar. Bhotialar adı verilen Bhutan halkı dağlık kesimlerdeki derin vadilerde toplanır; ülkenin güney kesimindeyse, göçler sonucunda, kalabalık bir nepalli topluluk yaşamaktadır. Asıl Bhu-tanlılar özellikle, Kara Dağ'ın B.'sında; yükseltisi 1 000-2 000 m arasında değişen kesimde yaşar; dağın doğu kesimindeyse, Assamlı kabilelerle akraba bir halk yerleşmiştir. Başlıca gelir kaynağını tibet tipi bir tarım ve çobanlık ekonomisinden sağlayan vadiler (3 000 m'nin üstünde) bir yana bırakılırsa, ülke ekonomisi sıcak ılıman iklimin egemen olduğu yörede ta-raçalar halinde gerçekleştirilen ve yer yer modernleşme (sığır yetiştiriciliği) eğilimi ¡gösteren sulu tarıma (pirinç, mısır, hint dansı...) dayanır. Ülke, ulaşım yollarını geliştirerek dışa açılmaya başlamıştır. Dış ticaretin hemen hemen tamamı Hindistan’ • la yapılır.
• TARİH. XVII. yy.'da tibetli çetelerin yerleştiği Bhutan ya da Ejderha ülkesi, 1865' ten başlayarak Hindistan'a bağımlı hale geldi. Uzun süre, biri manevi (Buddha' nın cisimleşmişi sayılan Dharma raca ya da Şabdung), öbürü dünyevi (Deb raca ya da Deb zimpon) iki önder tarafından yönetildi. XIX. yy.'ın sonunda dünyevi güç, Vangçuk ailesinden Tongsa penlop' unun (vali) [1907’de krallığı devraldı] eline geçti. 1910'da yapılan sözleşmeyle, Bhutan’ın dışişlerinin denetimi İngiltere’ ye bırakıldı. 1949’da Hindistan’a verilen bu denetim, günümüzde de sürmektedir. Bununla birlikte Bhutan, kâğıt üstünde bağımsız bir ülkedir ve 1971 eylülünden bu yana BM üyesidir.
Kral Cigme Dorci Vangçuk (öl. 1972), henüz feodal koşullarda yaşayan ülkesini modernleştirme ve özgürleştirme çabalarına girişti. 1953'te üyelerinin üçte ikisi İki dereceli seçim sistemiyle köy başkan-ları tarafından seçilen, üçte biriyse kralın devlet görevlileri arasından atadığı ya da buddhacı din adamlarının seçtiği 150 üyeli bir meclis kuruldu. 1968'de kral, milletvekillerinin, her üç yılda bir, üçte ikilik çoğunluk sağlanması koşuluyla krala güvenlerini belirtmesi hükmünü getirerek meclisin kararlarını veto edebilme hakkından vazgeçti.
Dinsel güçse, din adamlarının hâlâ önemli olmalarına (cey khempo'nun yetkisi altında 5 000-6 000 buddhacı rahip) karşın, gerilemektedir. Siyasal yaşama, iki büyük aile arasındaki rekabet egemendir. 1972'den bu yana iktidarda olan ama 1974'tetaç giyen kral Cigme Singye’nin (doğm. 1955) ailesi olan Vangçuk ailesi ve rakip Dorci ailesi. Ama ülkenin en önemli siyasal sorunu, ülkeleri Çin tarafından işgal edildikten sonra Bhutan’a sığınan tibetli mülteciler sorunudur.
Ülke dışa açılma siyasetini sürdürdü; UNESCO’ya üye oldu (1982). Aralık 1983’ te Hindistan ile yapılan ticaret anlaşması, başka ülkelerle ticaret yapabilme olanağı sağladı. 1971'de kabul edildiği Birleşmiş milletler örgütü’nde sürekli olarak görev yapacak temsilci atadı (1985). Güney Asya dışındaki ülkelerle (Danimarka, İsveç, İsviçre gibi) ilişkiler kurulmaya başladı.
Yorum Gönder