ASP Veri Yönlendirmeli Web Uygulamaları

Birinci kitapçıkta, ADO nesnesini tanıdık ve ne işe yaradığını gördük. Bu bölümde ADO

nesnesinin nasıl kullanıldığını ele alacağız; bu amaçla veritabanına dayanan, HTML

etiketlerinin içeriğini bir veritabanından alan ve ziyaretçinin girdilerini bir veritabanına yazan

örnek uygulama oluşturacağız. Bunu yaparken ADO’yu tanıtırken ele almadığımız bazı SQL

komutları ile tanışacağız.

Örnek uygulamamız, ünlü bir Web Tasarımcısının müstakbel müşterilerine randevu verdiği bir

site olacak. Müstakbel müşterilerimiz, Web sitemize bağlanacaklar, nasıl bir Web sitesi

oluşturmak istediklerini onlara sunacağımız bir listeden seçecekler; sitelerinin özelliklerini ve

bizimle ilk görüşmeyi yapmak istedikleri zamanı belirtecekler; Web programımız, bütün bu

bilgileri bir veritabanındaki veri tablolarına dayanarak müstakbel müşterimize seçenek olarak

sunacak; ziyaretçinin kabul ettiği randevu zaman dilimini veritabanındaki tabloda başka

müşterilere verilmemek üzere, kapatacak. Fakat bu işe başlamadan önce hızlı bir bir veritabanı

oluşturma kursu görelim.

Veri için hazırlık

Kullanacağımız veritabanını burada MS Access ile oluşturacağız. Fakat siz istediğiniz herhangi

bir programı, örneğin FileMaker Pro veya Paradox’u kullanabilirsiniz. Elinizin altında Oracle

veya MS SQL Server varsa, onları kullanmanızdan daha tabiî bir şey olamaz.

İlişkilendirilmiş Veritabanı (Relational Database) deyimini daha öce duymuş olmalısınız. Web

Programımızda, böyle bir veritabanı kullanacağız. İlişkilendirilmiş Veritabanı, bir dosya içinde

tabloların en az bir sütunundaki kaydın diğer tablolardaki en az bir sütunla aynı olduğu ve bu

iki sütun birbirine bağlanmış veritabanı demektir. (Bu örnekte kullanacağımız veritabanının

Microsoft Access ile oluşturulmuş örneğini, bu kitapçığın kod örnekleri arasında bulabilir ve

bilgisayarınızda kurulu bir veritabanı işleme programı ile inceleyebilirsiniz. Bu tabloları kendi

programınızda oluşturmak isterseniz, kayıt alanları ve özelliklerini buradaki örneklere uygun

olarak oluşturmalısınız.)

Veritabanı tablolarının ilişkilendirilme durumunu, oluşturacağımız veritabanının iki tablosu

üzerinde gösterelim:

<musteri_tablo.jpg>

Bu tabloda, müşterinin kurmak istediği site türünü belirten bir endeks sütunu var: TurNO.

(Daha sonra bu veritabanını yükleyeceğimiz Web Server’ın işletim sistemini bilmediğimiz için,

Türkçe alfabeyi desteklemeyen bir Server’ın “Tablo veya Alan Bulunamadı” hatası vermesini

önlemek için alan adlarında Türkçe karakter kullanmamaya özen göstermemiz gerekir.) Bu

kayıt, Site Türleri tablosunda da var: <tur_tablo.jpg>

Veritabanını oluştururken bu iki tabloyu TürNO sütunlarından ilişkilendirir ve ilerde

veritabanına, “Bana, Müşteriler ve Site Türleri tablolarından TürNo sütunundaki veri aynı olan

bütün kayıtları bul” şeklinde bir sorgulama emri (SQL JOIN komutu) verecek olursanız,

Windows’un ODBC programı, veritabanını inceleyecek ve ortaya çıkartacağı verilerden biri

şöyle olacaktır:

A DI S OYADI E MAIL S İTENO G RAFNO T URNO T URADI

T URRAYİÇ

Abdullah Can acan@sirket.com.tr 1 1 2 Intranet 4

Şimdi diyebilirsiniz ki, daha sonra iki tabloyu birleştirmek yerine, neden baştan tek tablo

yapmadık da, ilişkilendirme ve bir bir yığın SQL komutu yazma (ve tabiî öğrenme) külfetine

girdik? Bunun çeşitli sebepleri var: Bir kere veritabanı uzmanları, birden fazla tabloda aynen

tekrar eden değerleri, ayrı bir tabloda toplamayı bilgisayarın bellek yönetimi açısından daha

etkin bir çalışma tarzı sayarlar. İkincisi, fiyat belirlerken Intranet türü Web siteleri için

uygulayacağımız katsayıyı ilerde değiştirmek zorunda kalırsak, (bu iş tutarsa, en kısa zamanda

fiyatlara zam yapacağımız şüphesiz olduğuna göre!) ve elimizde içinde 1500 kayıt bulunan bir

tablo varsa, herbirinde türRayiç sütundaki veriyi tek-tek güncelleştirmek çok zor olabilir. Oysa

bu tür ilişkilendirilmiş bir veritabanında bir tabloda bir kaydı değiştirmekle, bir diğer tablodaki

binlerce, hatta milyonlarca kaydı güncelleştirmiş oluruz. Siz kendi veritabanınızı oluştururken,

hangi verilerin hangi tabloda toplanacağına ve hangilerinin ayrı tablolara konulacağına şu

kriterle karar verebilirsiniz: Bir tablonun birincil endeksine bağımlı olmayan bütün bilgiler o

tablonun dışına çıkmalıdır. (Bu kriter size bir ölçüde şifreli görünüyorsa, veritabanı oluşturma

ve yönetme konusunda bir kitap edinmeniz yerinde olur!)

Veritabanı konularına aşina olmayanlar için bir iki noktaya daha açıklık getirmek gerekir.

Tablolarımızın alan adlarını ve alanlardaki verilerin türlerini gösteren tabloya bakarsanız,

bütün tablolarda bir sütunun “Birincil endeks” diye işaretlendiğini göreceksiniz. Bu alan, biri

dışında bütün tablolarda otomatik sıra numarası şeklinde; Müşteri tablosunda ise müşterinin

elektronik posta adresi şeklinde tayin edilmiş bulunuyor. Bu alanın varlık sebebi,

kayıtlarımızda diğer bütün alanlardaki verileri aynı bile olsa her bir müşterinin ayrı bir varlık

olarak korunmasını sağlar. (Tabiî, burada, iki müşterinin aynı elektronik posta adresine sahip

olmayacağını varsayıyoruz!)

<randevu_tablo.jpg>

<siteler_tablo.jpg>

<olcu_tablo.jpg>

<graf_tablo.jpg>

Başlarken

Biraz daha teknik olarak ifade edersek, inşa ettiğimiz programın (Web sitesinin) fonksiyonu,

müşteriden bazı temel bilgileri alıp, bu bilgileri müşteri tablosuna işlemek, müşteriye bizim

randevu defterimize (veri tabanındaki Randevu tablosuna) bakarak, boş bir zaman önermek,

müşterinin kabul ettiği zaman dilimini Randevu tablosuna işlemek, ve bu zaman dilimini

başkasına vermemek üzere kapatmak olacak. Biz, Web sitesi tasarımcısı olarak, sürekli,

veritabanı dosyasını açarak, yeni randevu alan olup olmadığını kontrol etmek zorundayız. Yine

arada bir, Randevu tablosuna yeni müşteri kabul edebileceğimiz boş zamanlarımızı eklememiz

gerekir. Bu işlemi, örneğin Access programını kullanarak yapabiliriz.

Bu amaçla kullanacağımız tabloların ilişkilerini şöyle gösterebiliriz:

<relation.jpg>

Bu şemada görülen ilişkiler şu anda bir anlam ifade etmiyorsa, biraz sonra tablo çok daha

aydınlanacaktır. Şimdilik, ya bu tablolara ve ilişkilere sahip bir veritabanı oluşturun; ya da

örnek veritabanı dosyasını Kişisel Web Server’ın dizini içine kopyalayın.

ODBC’e Veritabanımızı Bildirelim

Windows’un Denetim Masası’nı açtığınızda, ya ODBC Data Sources, ya da ODBC(32 Bit)

adlı bir simge göreceksiniz.

<DATA00001.TIF>

İkinci sekme olan System DSN’i açın ve Add (Ekle) düğmesini tıklayın. Açılacak kutuda,

veritabanı dosyanıza uygun sürücüyü seçin. Bu kitapçığın örnek kodları arasında bulacağınız

web.mdb adlı dosyayı kullanıyorsanız, Microsoft Access Driver adlı sürücüyü seçin) ve Son

düğmesini tıklayın.

<DATA00002.TIF>

Açılacak kutuda Data Source Name (Veri kaynağının adı) kutusuna Web (veya kendi

veritabanınızın adını) yazın, isterseniz Description kutusuna veritabanını tanımlayan bir kaç

kelime yazabilirsiniz. Database bölümünde Select (Seç) düğmesini tıklayarak veritabanı

dosyanızı bulun.

<DATA00003.TIF>

Şimdi, bilgisayarınızın ODBC arayüzü, Kişisel Web Server’ınız (vereceğimiz ASP komutları

dolayısıyla) talep ettiği anda Browser’ınıza Web adlı veritabanından arzu edilen verileri seçip

verecek veya bu dosyadaki tablolarda (yine ASP komutları ile talep edeceğiniz)

güncelleştirmeleri yapacaktır.

<DATA00004.TIF>

Sıra Web Programı’nda

Kuracağımız sitenin işleyiş tarzını veya stratejisini bir kere daha belirtelim: Sitemize ev

sahipliği yapan Web Server’da bir veritabanı dosyamız var ve elimizdeki iş durumuna göre

randevu verebileceğimiz, serbest olduğumuz günleri bu veritabanındaki Randevu tablosuna

işliyoruz. Ziyaretçilerimiz, ana sayfadan geçtikten sonra, bir Web sitesi yaptğrmek için bizimle

görüşmek istiyorlarsa, bazı bilgiler veriyorlar ve bu bilgilere göre, Web programımız,

müşteriye tanımladığı siteyi kaça yapacağımızı bildiriyor ve boş olduğumuz zamanların bir

listesini sunuyor. Müşteri adayı, bu listeden kendisi için elverişli zamanı seçiyor. Webprogramımız müşterinin verdiği bilgileri veritabanına işliyor; ve müşterinin seçtiği zamanı

randevu tablosunda kapalı hale getiriyor, ki aynı zaman aralığı başka bir müşteriye daha

önerilmesin! (Aşağıda, sayfalarımızı adım-adım oluştururken, oluşturduğmuz bazı

değişkenlerin ne işe yarayacağı o anda belli olmayabilir. Bunları anlamadan geçmemek için

önerim, bu kitapçığın kodlarını edindiyseniz, veritabanını sisteminize tanıtarak, ilgili ASP

programını index.htm’den başlayarak bir kaç kere çalıştırmanızdır.)

Önce index.htm sayfamızı yapalım. Bu basit bir “Hoşgeldiniz!” sayfası olacak. aşağıdaki kodu

index.htm adıyla kaydedin:

<HTML>

<HEAD>

<TITLE>Web Sitesi Yapılır</TITLE>

</HEAD>

<tr><td><font face="arial" size="6">Web Sitenize Sahip Olmak İstiyorsunuz?<br></font>

<p><p><p><font face="arial" size="3">Ama nasıl? HTML, ASP, ADO, ODBC ve daha bir çok alfabe çorbası

öğrenmek zorundasınız

<p>Ama bunları öğrenmeye zamanınız yok. Aslında öğrenirsiniz öğrenmeye, fakat zaman meselesi.

<p>Biz çook siteler yaptık, ve size de yardıma hazırız. Bizim işimiz Web sitesi yapmak!

<p>Sizin de sitenizi yapalım.

<p><p><center><a href="sayfa1.asp">Size de yardımcı olalım</a></center></font>

</td></tr></table></center>

</BODY></HTML>

<veriuyg0001.tif>

Bu sayfamızda verdiğimiz mesajı beğenen müstakbel müşterilerimiz, sayfadaki köprüyü

tıklayarak, nereye gidecekler? Şu aşağıdaki kodun yer aldığı sayfaya. Bunu da sayfa1.asp

adıyla kaydedin:

<% @Language = VBscript %>

<HTML>

<HEAD>

<TITLE>Web Sitesi Yapilir</TITLE>

<font face="arial" size="6">Arzu ettiğiniz siteyi sür'atle oluşturabiliriz.<p>Önce

nasıl bir site istediğinizi ve grafik malzemenin durumunu belirtin?</font> </P>

</td></tr></table>

Kullanılacak grafik malzemenin durumu: <br>

</td></tr></form></TBODY></table></center>

</BODY>

</HTML>

“Bu sayfada ASP tekniği kullanmayı gerektiren hemen hemen hiç bir öge yok!” diyebilirsiniz;

ama demeyin. İki haricî dosyayı #include yoluyla sayfaya eklediğimizi göruyor musunuz? Bu

sayfanın bütün işlevi işte bu iki dosyada gizli!

siteler.inc ve grafikler.inc, veritabanından veri çeken ve bunu getirip yukarıdaki yerlere

yazmakla görevli olacaklar. Önce siteler.inc’i yapalım:

'Siteler tablosundan siteAdi sütunundaki bilgileri al.

SQLSITE = "SELECT siteAdi, siteNO FROM Siteler"

set connsite = server.createobject("ADODB.Connection")

connsite.open "web"

set siteler=connsite.execute(SQLSITE)

<% 'Listedeki her kayit için su isi yap. %>

<% Do while Not siteler.eof %>

<%siteler.MoveNext

Loop%>

</select>

<% siteler.close %>

Hatırlarsanız, #include yoluyla sayfaya eklenen dosyanın içeriği ne ise aynen bu komutun

olduğu yere yazılmış gibi olur, demiştik. sayfa1.asp’ye bakın; ve yukarıdaki kodu tam

siteler.inc’in olduğu yerde düşünün. Şimdi siteler.inc, tek bir iş yapıyor: web isimli DSN’in

verdiği bilgiler arasından Siteler tablosundan siteAdi ve siteNo sütunlarındaki bütün bilgileri

çekiyor ve bunu HTML’in SELECT etiketinin içini doldurmakta kullanıyor. OPTION’ın nasıl

yazıldığını hatırlıyorsunuz değil mi?

Şimdi siteler.inc’in içine bakabiliriz. Önce “SELECT siteAdi, siteNO FROM Siteler” ifadesini

ele alalım. Bu, yukarıda sözünü ettiğimiz SQL dili ile, Windows’un ODBC arayüzüne

vereceğimiz VBScript komutudur. Peki, bu edindiğimiz veriler nerede duruyor? ASP’nin

çalıştığı Web Server’ın bulunduğu işletim sisteminin RAM’inde (veya sanal belleğinde)

oluşturulan geçici bir tabloda duruyor. Veritabanındaki Siteler tablosunda birinci sütunda

siteNo, ikinci sütunda ise siteAdi alanları var. Burada önce siteAdi’ni okutuyoruz; yani dizi

değişkenin siteler(0) adlı birinci ögesi site türü adını, siteler(1) adlı ikinci ögesi ise bu türün

numarasını tutuyor. Nitekim, bir Do döngüsü ile bu değerleri SELECT’in ögeleri olarak

kullandığımızda önce OPTION’ın VALUE özelliğini siteNo, metnini ise siteAdi ile

dolduruyoruz. Ve tabiî açtığımız veri bağlantısını kapatıyoruz: “siteler.close”.

Şimdi sayfa1.asp’nin ikinci haricî dosyası olan grafikler.inc’i yazalım:

'Grafik durumuyla ilgili bilgileri Grafik tablosundan al.

SQLGRAF = "SELECT grafNO, grafDurum FROM Grafik"

Set conngraf = server.createobject("ADODB.Connection")

conngraf.open "web"

Set graf=conngraf.execute(SQLGRAF)

<% Do while Not graf.eof %>

<% 'Bu bilgilerle seçenek kutusu yap. %>

<%graf.movenext

loop%>

<% graf.close %>

</select>

Bu dosya üzerinde uzun uzadıya durmaya gerek yok; yine aynı DSN’den, fakat bu kez

veritabanıın Grafik tablosundan iki alandaki verileri çekiyoruz; Do döngüsü ile yeni bir

SELECT’in içini dolduruyoruz. include dosyaları ile birlikte bu sayfa şu görüntüyü veriyor:

<veriuyg0002.tif>

sayfa1.asp’deki formun Gönder düğmesi tıklandığında bu bilgilerin GET metoduyla

sayfa2.asp’ye gönderileceğini hatırlayacaksınız. O halde, bu HTML kodunu, sayfa2.htm adıyla

kaydedin:<%@ Language = VBscript %>

Dim siteNO

Dim grafNO

Dim SQLSITEADI

Dim connsiteadi

Dim siteadi

siteNO=Request.Querystring("siteNO")

grafNO=Request.Querystring("grafNO")

SQLSITEADI="SELECT siteAdi FROM Siteler "

SQLSITEADI=SQLSITEADI & "WHERE siteNO= " & siteNO

set connsiteadi = server.createobject("ADODB.Connection")

connsiteadi.open "web"

set siteadi=connsiteadi.execute(SQLSITEADI)

<HTML>

<HEAD>

<TITLE>Web Sitesi Üretim Merkezi</TITLE>

</HEAD>

<font face="arial" size="6">Arzu ettiğiniz <%= siteadi(0) %> sitesini tasarlamaya hazırız.

<p>Bu sitenin kullanım amacı hakkında bilgi verir misiniz?</font>

<% 'Bu bilgilerle Tür tablosundan bilgi seç. %>

</form></td></tr></table></center>

</BODY>

</HTML>

sayfa1.asp, ziyaretçimizin Form’da yaptığı iki seçimin değerini sayfa2.asp’ye gönderdiğinde,

sayfa2.asp bunları otomatik olarak kullanamaz; bilgiler GET yoluyla geldiği için QueryStringdeğişkeninin içine yazılacak bu bilgileri bizim kullanılır hale getirmemiz gerekir. Yukarıdaki

kodun şu satırları bu işi yapıyor:

siteNO=Request.Querystring("siteNO")

grafNO=Request.Querystring("grafNO")

sayfa1.asp’nin gönderdiği siteNo ve grafNo değişkenlerinin değerleri (bu kez bu sayfanın aynı

isimdeki) değişkenlerine değer olarak atanıyor. sayfa2.asp’de yapacağımız veri işlemlerinde bu

değerleri ölçüt olarak kullanacağız:

SQLSITEADI="SELECT siteAdi FROM Siteler "

SQLSITEADI=SQLSITEADI & "WHERE siteNO= " & siteNO

Burada aslında tek sorgu deyimi oluşturduğumuz halde, derdimizi neden iki ayrı satırda

anlatıyoruz? Daha önce yazdığımız sorgu deyimlerine bakın? Tümü çift tırnak içinde değil mi?

Peki, burada siteNo değişkenini tırnak içine alırsak ne olur? Değişken, değişken olmaktan

çıkar; metin olur; oysa biz burada siteNo değişkeninin vereceği değeri kullanmak istiyoruz. Bu

yolla veritabanından çekeceğimiz değeri hemen aşağıda metnin içinde kullanacağız:

Arzu ettiğiniz <%= siteadi(0) %> sitesini tasarlamaya hazırız.

Sadece bir değer istediğimiz ve bu değiri ihtiyacımıza uygun seçtiğimiz için veri okutma işini

döngüyle yapmıyoruz bu kez; okunan ilk değeri Response.Write metodunun kısaltmasıyla,

sayfaya gönderiyoruz. Bu arada ziyaretçimizden ek bilgi almaya devam ediyoruz; yeni bir

haricî dosya ile bu kez size tasarlatmak istedikleri sitenin türünü soruyoruz; bu bilgileri ise

turler.inc sağlıyor:

SQLTUR="SELECT turNO, turAdi FROM Tur"

set conntur = server.createobject("ADODB.Connection")

conntur.open "web"

set tur=conntur.execute(SQLTUR)

<% Do While not tur.eof %>

<%tur.movenext

Loop%>

<% tur.close %>

</select>

Bu kodun irdelenmesine gerek yok; Tur tablosundan turNo ve turAdi alanlarındaki değerleri

alıyoruz ve OPTION etiketinin içini dolduruyoruz. Devam etmeden önce sayfa2.asp’de

dikkatinizi çekmiş olması gereken şu iki satıra dönelim:

<input type="Hidden" name="grafNO" value="<%= grafNO %>">HTML’den hatırlayacaksınız, Form’un içinde Server’a “gizli” (HIDDEN) türü değişken ve

değer gönderebiliriz. Buradaki “gizli” kelimesi sizi aldatmasın; Form bir HTML ögesidir ve

ziyaretçi Browser’ının kaynağı görüntüleme aracı vasıtasıyla gizli-açık herşeyi görebilir.

Buradaki gizlilik sadece bu değişkenlerin sayfada görüntülenmemesinden ibarettir. Bu iki

sözüm-ona gizli değişkene, taa kodumuzun başında elde ettiğimiz siteNo değişkeni ile biraz

önce veritabanından çektiğimiz grafNo değişkenlerini atıyoruz. (Merak etmeyin! Hepsini daha

sonra kullanacağız.)

<veriuyg0003.tif>

Ve bu kullanımı, Form’umumuzun ACTION özelliğinde adı yazılı olan icra.asp yapacak. Şu

uzunca kodu bu isimle kaydedin:

<%@ Language = VBscript %>

Dim siteNO, grafNO, turNO, randNO

Dim SQLSITETUTAR, SQLGRAFTUTAR, SQLTURTUTAR

Dim bedel, turkatsayi, grafkatsayi, sitekatsayi

siteNO=Request.Querystring("siteNO")

grafNO=Request.Querystring("grafNO")

turNO=Request.Querystring("turNO")

randNO=Request.Querystring("randNO")

SQLSITETUTAR="SELECT siteAdi, olcRayic FROM Siteler, Olcu "

SQLSITETUTAR=SQLSITETUTAR & "WHERE Siteler.olcNO = Olcu.olcNO and siteNO=" & siteNO

Set conn = server.createobject("ADODB.Connection")

conn.open "web"

Set sitetutar=conn.execute(SQLSITETUTAR)

siteadi=sitetutar(0)

sitekatsayi=sitetutar(1)

SQLGRAFTUTAR="SELECT grafRayic, grafDurum FROM Grafik "

SQLGRAFTUTAR=SQLGRAFTUTAR & "WHERE grafNO=" & grafNO

Set graftutar=conn.execute(SQLGRAFTUTAR)

grafkatsayi=graftutar(0)

grafdurum=graftutar(1)

SQLTURTUTAR="SELECT turRayic, turAdi FROM Tur "SQLTURTUTAR=SQLTURTUTAR & "WHERE turNO=" & turNO

set turtutar=conn.execute(SQLTURTUTAR)

turkatsayi=turtutar(0)

turadi=turtutar(1)

conn.close

SET conn = Nothing

bedel = 100 * turkatsayi * grafkatsayi * sitekatsayi

<HTML>

<HEAD>

<TITLE>Web Tasarim Merkezi</TITLE>

</HEAD>

<font face="arial" size="6">Çok güzel!<p>Grafik malzemesi <%= grafdurum %> olan <%= siteadi %> ve <%= turadi %>

amaçlı bir Web sitesi, için ücret US$<%= bedel %> olacaktır.</font></td></tr></table><br><br><br><br>

<table width="500"><tr><td width="150" valign="top"><font face="arial" size="5">İlk görüşme için iki saatlik randevu

almanız gerekir.</font>

<p><font face="arial" size="3">(Açık olan randevu tarihi ve saatinden beğendiğinizi tıklayınız)</font></td>

</center>

</BODY>

</HTML>

Adı icra.asp olduğuna göre, bu sayfa çok iş icra ediyor olsa gerek! Gerçekten de bu sayfa, daha

önceki sayfalarda elde ettiğimiz bütün bilgileri kullanarak ziyaretçi sitesini kaç paraya

yapacağımızı hesap edecektir. icra.asp, önce Querystring’den alacağı bilgileri, kendi işine

yarayacak değişkenlere yerleştirecek ve bunlarla üç katsayı hesaplayacak ve bu katsayıları

kullanarak müşterinin sitesi için bir bedel çıkartacak (“bedel = 100 * turkatsayi * grafkatsayi *

sitekatsayi”). Sonra “bedel” değişkeninin içindeki değeri müşteriye Dolar olarak bildirecek

(Bedel formülünde 100 yerine mesela 600000 rakamını, veya bu işi yaptığınız andaki Dolar’ın

TL cinsinden kurunu gösteren rakamı, kullanarak, fiyatı Dolar yerine TL olarak da

bildirebilirsiniz). icra.asp daha sonra rand.inc’in yardımıyla veritabanından boş saatlerimiziseçerek müşteriye randevu alması için sunacaktır. rand.inc, veritabanımızın Randevu

tablosundan serbest zaman dilimlerini okumak ve elde edeceği sonucu icra.asp programına

vermektedir. Şu kodu rand.inc adıyla kaydedelim:

SQLRAND="SELECT randNO, randZaman FROM Randevu WHERE randDurum = 'SERBEST' ORDER BY

randZaman"

Set connrand = server.createobject("ADODB.Connection")

connrand.open "web"

Set rand=connrand.execute(SQLRAND)

<% do while not rand.eof

<a href="rezerv.asp?siteNO=<%= siteNO %>&grafNO=<%= grafNO %>&turNO=<%= turNO %>&randNO=<%=

rand(0) %>&randRayic=<%= bedel %>"><%= rand(1) %></a><br>

<%rand.movenext

loop%>

</font>

<% connrand.close

SET connrand = Nothing

Bu haricî dosyamız, öncekilerden farklı: bir OPTION etiketini değil; fakat bir Anchor

etiketinin içini dolduruyor. Bu etikete dikkat edersek, HREF özelliğinin değeri olan

rezerv.asp’ye aslında bir çok bilginin gönderilmesine de yaradımcı oluyor, Herhangi bir

ziyaretçinin seçimleri sonucu oluşacak bir örnek şu olabilirdi:

<veriuyg0004.tif>

Bu, rezervasyon yaptıracak olan sayfaya, siteNo, grafNo, randNo ve biraz önce hesapladığımız

randRayic değişkenlerini gönderiyor. Bu sayfa ise, aşağıdaki kodlarla kaydedeceğimiz

rezerv.asp:

<%@ Language = VBscript %>

Dim siteNO, grafNO, turNO, randNO, randRayic

Dim SQLZAMAN, connzaman, zaman, randzaman

siteNO=Request.Querystring("siteNO")

grafNO=Request.Querystring("grafNO")

turNO=Request.Querystring("turNO")

randNO=Request.Querystring("randNO")

randRayic=Request.Querystring("randRayic")

SQLZAMAN="SELECT randZaman FROM randevu "

SQLZAMAN=SQLZAMAN & "WHERE randNO=" & randNO

Set connzaman = server.createobject("ADODB.Connection")

connzaman.open "Web"

Set zaman=connzaman.execute(SQLZAMAN)

randzaman=zaman(0)

connzaman.close

<HTML>

<HEAD>

<TITLE>Randevu Defteri</TITLE>

</HEAD>

<font face="arial" size="6">Lütfen elverişli randevu zamanı olan<font color="blue"><%= randzaman %></font> için

rezervasyon yapmak üzere gerekli bilgileri giriniz.</font>

<input type="Text" name="adi" size="20"><i>Adınız</i>

<p><input type="Text" name="soyadi" size="20"><i>Soyadınız </i>

<p><input type="Text" name="email" size="20"> <i>e-adresiniz</i>

</form>

</td></tr></table><p><p></center>

</BODY>

</HTML>

Gerçi bu sayfanın sadece ziyaretçiye seçtiği randevu tarih ve saatini bildirdiğini ve ziyaretçiden

bize adını, soyadını ve elektronik mektup adresini vermesi istediğini göreceksiniz, ama

gerçekte bu sayfa şu ana kadar oluşturduğumuz veri kümesini veritabanına yazmak üzere

hazırlık yapmaktadır. Gizlenmiş (HIDDEN) değişkenlerin görevi bu.

<veriuyg0005.tif>

Derlenen bu değişkenlerin tümü, ziyaretçinin gireceği bilgiler dahil, guncelle.asp’ye

gönderilecek. O halde o kodu yazalım:

<%@ Language = VBscript %>

Dim siteNO, grafNO, TurNO, randNO, randRayic, adi, soyadi, email

Dim SQLINSERT, connupdate, SQLUPDATE, URL, simdi

siteNO=Request.Querystring("siteNO")

grafNO=Request.Querystring("grafNO")

turNO=Request.Querystring("turNO")

randNO=Request.Querystring("randNO")

randRayic=Request.Querystring("randRayic")

adi=Request.Querystring("adi")

soyadi=Request.Querystring("soyadi")

email=Request.Querystring("email")

SQLINSERT="INSERT INTO Musteriler (adi, soyadi, email, siteNO, grafNO, turNO) "

SQLINSERT=SQLINSERT & "VALUES ("

SQLINSERT=SQLINSERT & "'" & adi & "', "

SQLINSERT=SQLINSERT & "'" & soyadi & "', "

SQLINSERT=SQLINSERT & "'" & email & "', "

SQLINSERT=SQLINSERT & siteNO & ", "

SQLINSERT=SQLINSERT & grafNO & ", "

SQLINSERT=SQLINSERT & turNO & ") "

set connupdate = server.createobject("ADODB.Connection")

connupdate.open "web"

connupdate.execute(SQLINSERT)simdi = FormatDateTime(now,vbLongDateTime)

SQLUPDATE="UPDATE Randevu SET "

SQLUPDATE=SQLUPDATE & "email = '" & email & "', "

SQLUPDATE=SQLUPDATE & "randNezaman = '" & simdi & "', "

SQLUPDATE=SQLUPDATE & "randDurum = 'DOLU', "

SQLUPDATE=SQLUPDATE & "randRayic = " & randRayic

SQLUPDATE=SQLUPDATE & " WHERE randNO =" & randNO

connupdate.execute(SQLUPDATE)

connupdate.close

SET connupdate = Nothing

URL="son.asp?adi=" & adi

Response.Redirect (URL)

Programı çalıştırdıysanız, guncelle.asp’nin Browser’ın yüzünü bile görmediğini farketmiş

olmalısınız; Yukarıdaki kodun, ziyaretçiye kendi yerine başka bir sayfayı gönderdiğini nereden

anlıyoruz? En sondaki “Response.Redirect” komutundan. Bu komut ziyaretçiye, son.asp

sayfasını yolluyor. Fakat bu sayfaya geçmeden önce yaptığımız güncelleme işleminin üzerinde

duralım. Bu programda uzunca bir SQL INSERT deyimi hazırlıyoruz:

INSERT INTO Musteriler (adi, soyadi, email, siteNO, grafNO, turNO) VALUES (adi, soyadi, email, siteNO, grafNO,

turNO)

Daha önce SQL dilinin SELECT deyimini öğrenmiştik. INSERT de bir veritabanına veri

ekleme işini yapan SQL deyimidir. Deyimin INTO bölümüne tablonun adını ve hangi alanların

bulunduğunu; VALUES bölümüne ise bu alanlara atayacağımız değerleri yazarız. Bizim

programımızda değerler, değişkenlerden alınacağı için dikkatli bir yazma işlemi gerekiyor. Bu

yüzden değişken adları ile & (ve) işareti ve virgülü birbirinden kolayca ayırt etmek için uzunda

bir yazma yöntemi kullanıyoruz. Hazırladığımız bu deyimle yeni müşteriyi müşteriler

tablosuna ekliyoruz. Programımızda bir de SQL UPDATE deyimi var. Bu deyimle, mevcut

Randevu tablomuzda müşterinin seçtiği zaman aralığına ait girdiyi, SERBEST’ten DOLU’ya

çeviriyoruz ve bu zamanı kime ayırdığımızı, bu görüşmenin saat ücreti olan rayici tabloya

işliyoruz. Bu amaçla oluşturduğumuz SQL UPDATE deyimi şöyle gösterilebilir:

UPDATE Randevu SET email = "email", randNezaman = "simdi", randDurum = "DOLU", randRayic = "randRayic"

WHERE randNO = "randNO"

SQL’in UPDATE deyiminin de bölümleri vardır. SET bölümünde hangi alana ne değeri

gireceğimizi belirtiriz. Normal bir SQL deyiminde alan adının kanşısına bu alana yazılacak

değer girerken, burada olduğu gibi değerleri değişkenlerden de alabiliriz. Burada gösterilen

kelimeler değişken adı ise tırnak dışında yazılmalıdır. Bunu sağlamak ve aralarına gereken

virgülleri koyabilmek için, yine uzunca bir deyim yazıyoruz.Şimdi, aşağıdaki kodu son.asp adıyla kaydedelim:

<%@ Language = VBscript %>

adi=Request.Querystring("adi")

<html>

<head>

<title>Randevunuz Kesinlesti</title>

</head>

<tr><td><font face="arial" size="6"><%= adi %>, sizinle verimli bir işbirliği yapacağımızdan eminiz. Çok teşekkürler.

Görüşmek üzere.</font></td></tr>

</table>

</BODY>

</html>

Bu sayfa, ziyaretçimize bir önceki sayfada kaydettiğimiz adi değişkenin değeri alarak, yani

müşteriye adıyla hitabediyor ve randevusunun kesinleştiğini bildiriyor; ve veri-yönlendirmeli

Web uygulamamızın da sonu oluyor.

<veriuyg0006.tif>

İşte hepsi bu. Ziyaretçimizden veri aldık; veritabanından veri çektik; bunları sayfalarımızda

kullandık ve veritabanına işledik. Fakat bu ASP programlarında, veritabanıyla ilgili unsurların

dikkatten kaçmaması için, güvenlikle ilgili önlemler alınmadığına, ziyaretçinin girdiği

değerlerin denetlenmediğine dikkat etmiş olmalısınız. Normal olarak Internet’e koyacağımız

ASP programlarımızda güvenlikle ilgili bölümler olması gerekir. Bu ve diğer program-konulu

unsurları son bölümde ele alacağız.

Açık bilgi paylsım alanı

ASP Veri Yönlendirmeli Web Uygulamaları

Yorum Gönder

Popüler Filmler

Blog Arşivi

Etiketler

Kötüye Kullanım Bildir

Hakkımda